ارزش علم بی ارزش

انواع علم

یک دسته از آیات و روایات گویای این حقیقت هستند که علم همواره توأم با ایمان و عمل صالح است؛ بلکه همراه با بالاترین مراتب ایمان و عمل صالح است«شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ وَ الْمَلائِکَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ»[۱] ؛ یعنی اولوا العلم(صاحبان علم) آن قدر مرتبه‌شان بالاست که در ردیف خدا و فرشتگان قرار می‌گیرند.
ولی در دسته دیگری از آیات، علم با خصوصیاتی برخلاف خصوصیاتی که گفته شد، مطرح گردیده است : «أَفَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلى‏ عِلْمٍ»[۲] آیا کسی را دیدی که خدای خودش را هوای خودش قرار داده؟ هوس شده بت و معبود او و خدا با اینکه او می‌داند او را گمراه کرده است.
«وَ ما تَفَرَّقُوا إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ»[۳] یعنی اهل کتاب مختلف نشدند، اختلاف نکردند، مگر در آن وقتی که علم برای آنها آمد. یعنی علم شده سبب اختلاف آنها.
«و مَا اخْتَلَفَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ»[۴] یعنی اهل کتاب اختلاف پیدا نکردند مگر بعد از این که آنها علم آمد به سوی آنها. و مشابه این آیات... .
مقتضای تأمّل در این دو دسته آیات و روایات مشابه این است که از نظر قرآن علم دو نوع است :
(۱) علمی که به طور مطلق ارزش است، این علم همواره با شناخت به حقایق هستی و پذیرش حق و عمل صالح توأم است و از ایمان و عمل صالح جدا نیست(علم تفکیک ناپذیر از ایمان و عمل صالح، مطلقاً ارزش است)
(۲) علم تفکیک‌پذیر از ایمان و عمل صالح. ارزش این نوع علم، منوط است به این که با ایمان و عمل صالح باشد. ممکن است این آیه اشاره به همین مطلب باشد: «یَرْفَعُ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ»[۵] عطف «أُوتُوا الْعِلْمَ» بر «الَّذِینَ آمَنُوا» یعنی عالِم مؤمن و مؤمن عالم. این علومی که ما داریم ؛ حوزوی یا دانشگاهی، این علوم اگر با عمل صالح و ایمان همراه شد ارزشمند می ‌شود و إلاّ فلا . به قول حضرت امام خمینی رحمة الله علیه : ممکن است انسان مدرّس درس اخلاق باشد و جهنّم برود.

[۱] آل عمران/سوره۳، آیه۱۸.

[۲] جاثیه/سوره۴۵، آیه۲۳.

[۳] شوری/سوره۴۲، آیه۱۴.

[۴] آل عمران/سوره۳، آیه۱۹.

[۵] مجادله/سوره۵۸، آیه۱۱.

اهم و مهم

 الإمام علیّ علیه السلام اِنَّ رَأیَکَ لا یَتَّسِعُ لِکُلِّ شَئٍ فَفَرِّغْهُ لِلْمُهِمَّ. 

امام عـلى علیه السلام فرمود: فکر تو گنجایش هر چیز را ندارد، پس آن را براى آنچه «مهم» است، فارغ گردان.

الإمام علیّ علیه السلام مَنِ اشْتَـغَلَ بِغَیْرِالْمُهِمِّ ضَیَّعَ الأَهـَمَّ. 

امام عـلى علیه السلام فرمود: هر کس به کار غیر مهم بپردازد، کار مهم تر را تباه ساخته است!

فاصله «بینش» و «بینایى»

8 الإمام علیّ علیه السلام فَقْـدُ الْبَـصَرِ أَهْوَنُ مِنْ فِقْـدانِ الْبَـصیرَةِ. 

امام عـلى علیه السلام فرمود: نابینایى، آسان تر و قابل تحمل تر از نداشتن بینش و بصیرت است.

حدیث وظیفه شناسی

امام سجّاد- علیه السّلام- می فرماید: 
اِعلَم رَحَمَکَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیکَ حُقوقاً مُحیطَةٌ بِکَ فِی کُلِّ حَرَکَةٍ تَحَرَّکتَها وَ سَکَنَةٍ سَکَنتَها اَو حالٍ حَلَّتها اَو مَنزِلَةٍ نَزَلتَها اَو جارِحَةٍ قَلَبتَها اَو ءَالَةٍ تَصَرَّفتَ فِیها فَاَکبَرِ حُقُوقُ اللهِ تَبارَکَ وَ تَعالی عَلَیکَ ما اَوجَبَ عَلَیکَ لِنَفسِهِ مِن حَقِّهِ الّذی هُوَ اصلُ الحُقوقِ 7
بدان که خدای عزّوجلّ را بر تو حقوقی است که در هر جنبشی که از تو سر می زند و هر آرامشی که داشته باشی و یا در هر حالی که باشی یا در هر منزلی که فرود آیی یا در هر عضوی که بگردانی یا در هر ابزاری که در آن تصرّف کنی، آن حقوق اطراف تو را فرا گرفته است . بزرگترین حقّ خدای تبارک و تعالی همان است که برای خویش بر تو واجب کرده؛ همان حقّی که ریشه همه حقوق است. 

************* 

امام علی– علیه السّلام- بارها پیروان خودرا به تقوی درقبال مسئولیّتهایی که بر دوش گرفته اند سفارش کرده و حتّی آنان را در مقابل زمین و حیوانات نیز مسئول دانسته و می فرمایند: 
اِتَّقُوااللهَ فِی عِِبادِهِ وَ بِلادِهِ فَاِنَّکُم مَسئُولُونَ حَتّی عَنِ البِقاعِ وَ البَهائِمِ وَ اَطِیعوا اللهَ وَ لا تَعصُوهُ 16
از خدا نسبت به بندگان و شهرهایش پروا کنید زیرا دارای مسئولیّت هستید حتّی نسبت به زمینها و حیوانات و خداوند را اطاعت کنید و از نافرمانی او بپرهیزید.

*******************

 حضرت علی علیه السلام در خطبه 149 می فرماید: «حُمِّلَ کلُّ امریٍ منکم مَجْهودَةُ؛ برای هر کس به اندازه توانایی او وظیفه ای تعیین شده است».

********************

«قال موسی بن جعفر(ع): وجدت علم الناس فی اربع. اولها: ان تعرف ربک، والثانیه: ان تعرف ما صنع بک، والثالثه: ان تعرف مااراد منک، والرابعه: ان تعرف ما یخرجک من دینک »

مسند الامام الکاظم، ج 1، ص 248.

وسواس -وسوسه -نفی خواطر

عنوان  :  وسوسه و وسواس
نویسنده :  مصطفی همدانی
کلمات کلیدی  :  وسواس، وسوسه، شک، الهام، خنّاس، خواطر، شیطان، نفی خواطر

اَلدُّنیا دارُ بَلاءٍ

پیامبر صلى‏ الله ‏علیه‏ و‏ آله :
اَلدُّنیا دارُ بَلاءٍ وَ مَنزِلُ بُلغَةٍ وَ عَناءٍ قَد نَزَعَتْ عَنها نُفُوسُ السُّعَداءِ وَ انتَزَعَت بالْکُرهِ مِن أیدِى الأْشْقیاءِ فَأَسعَدُ النّاسِ بِها أرغَبُهُم عَنها و أشقاهُم بِها أرغَبُهُم فیها؛

دنیا سراى بلا و گرفتارى و محل گذران زندگى و زحمت است خوشبختان از آن دل کنده ‏اند و از دست بدبختان به زور گرفته مى‏ شود پس خوشبخت ‏ترین مردم، بى‏ میل‏ترین آنان به دنیا و بدبخت ‏ترین مردم، مایل‏ ترین آنان به دنیاست.

اعلام الدّین فی صفات المومنین ص 342 - بحار الانوار (ط-بیروت) ج74 ، ص185

حداد (‌ شاگرد آیت الله قاضی)

ولادت

سال ۱۳۱۷ ه.ق سید هاشم در کربلا و در خانواده ای پاکدامن که در عشق ورزیدن به دردانه توحید و راز وحدت بین شاهد و مشهود، حسین بن علی(ع) سر آمد و نمونه اند، به دنیا می آید تا در راه معشوق مرگی عاشقانه را تجربه کند. او رسیدن به مقامات عالیه را مدیون عشقی می داند که سینه به سینه از اجدادش به وی رسیده که در این میان مادر نقش مهم تری دارد. می گوید:

خیانت مشاور

خِیَانَةُ الْمُسْتَسْلِمِ وَ الْمُسْتَشِیرِ مِنْ أَفْظَعِ الْأُمُورِ وَ أَعْظَمِ الشُّرُورِ وَ مُوجِبَةُ عَذَابِ السَّعِیرِ.
«خیانت کسی که مردم کارشان را به او وامی‌گذارند و از او نظر‌خواهی می‌کنند از شنیع‌ترین کارها و بزرگ‌ترین شرها و پدید آورندة عذاب آتش سوزان است.» عیون الحکم و المواعظ (للیثی)

 

گناهان گذشته

پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
39- من طلب العلم کان کفّاره لما مضى؛

هر که علم جوید کفاره گناهان گذشته وى باشد.

نهج الفصاحه

طالب علم در حمایت خداست

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
19- طالِبُ العِلمِ مَحفوفٌ بِعِنایَةِ اللَّهِ؛
حکمت نامه پیامبر اعظم(ص)، ج ۱، ص ۳۱۳، ح ۳۰۹

عنایت خداوند جویاى دانش را فرا گرفته است.