لازمه ى عمل بدون علم فساد است

- در روایتى از صادق اهل بیت "ع" رسیده که:

از پدران خود نقل کردند که، رسول گرامى فرمودند: 'من عمل على غیر علم کان ما یفسده اکثر مما یصلح، 

[ بحار، جلد 1، صفحه 208. ]

 کسى که عمل بدون علم انجام دهد فسادش بیشتر از صلاحش است و آنچه را افساد مى کند، بیشتر از چیزى است که اصلاح مى کند

["عملى را که فکر مى کند خیر و صلاح است از روى عدم علم فاسد مى کند"]

آفات عمل بدون علم

مرحوم مجلسى در جلد اول بحار، صفحه ى 206 تا 209، دوازده روایت در باب عمل به غیر علم آورده است در اینجا به آفاتى چند که از آن روایات براى عمل بدون علم استفاده مى شود اشاره مى کنیم:

1- گمراهى از جاده ى مستقیم حق و دورى از آن- در روایتى از امام صادق "ع" رسیده که فرمودند: 'العامل على غیر بصیره کالسائر على غیر الطریق و لا یزیده سرعه السیر من الطریق الا بعدا'، عمل کننده ى غیر بصیر و نا آگاه و جاهل مثل سیر کننده در غیر راه است "و بیراهه مى رود" و عمل بدون علم سرعتى نمى افزاید مگر دورى از مسیر و راه را. [ بحار، جلد 1، صفحه ى 206. ]

در روایتى دیگر از آن حضرت است: 'العامل على غیر بصیره کالسائر على السراب بقیعه لا یزید سرعه سیره الا بعدا'، عمل کننده از روى نادانى و ناآگاهى مثل راه رونده بر سرابى در زمین صافى است که سریع رفتن او به جز دورى از حقیقت و راه حق چیزى به همراه ندارد. [ بحار، جلد 1، صفحه 208. ]

در مقابل کسى که عمل از روى علم کند امیرالمومنین "ع" گویند مثل راه رونده بر روى راه روشن است پس باید ناظر ببیند سیر مى کند یا عقب گرد مى کند 'العامل بالعلم کالسائر على الطریق الواضح فلینظر ناظر اسائر هو ام راجع'. [ بحار، جلد 1، صفحه 209. ]

2- عدم قبول عمل بدون علم و معرفت- راوى گوید شنیدم امام صادق "ع" مى فرمود: 'لا یقبل الله عز و جل عملا الا بمعرفه و لا معرفه الا بعمل فمن عرف دلته المعرفه على العمل و من لم یعمل فلا معرفه له، ان الایمان بعضه من بعض، خداوند عزوجل عمل را بدون علم و شناخت نمى پذیرد و شناخت و معرفتى بدون عمل نیست، "یعنى اگر علم بدون عمل باشد، اصلا علم نیست" و کسى که عمل نمى کند معرفتى براى او نیست، همانا ایمان بعضش از بعض دیگر و مربوط به هم است'. [ بحار، جلد 1، صفحه 206. ]

3- لازمه ى عمل بدون علم فساد است- در روایتى از صادق اهل بیت "ع" رسیده که:

از پدران خود نقل کردند که، رسول گرامى فرمودند: 'من عمل على غیر علم کان ما یفسده اکثر مما یصلح، کسى که عمل بدون علم انجام دهد فسادش بیشتر از صلاحش است و آنچه را افساد مى کند، بیشتر از چیزى است که اصلاح مى کند "عملى را که فکر مى کند خیر و صلاح است از روى عدم علم فاسد مى کند".' [ بحار، جلد 1، صفحه 208. ]

4- در جا زدن در مسیر تکامل- امیرالمومنین "ع" مى فرماید: 'المتعبد على غیر فقه کحمار الطاحونه یدور و لا یبرح، و رکعتان من عالم خیر من سبعین رکعه من جاهل لان العالم تاتیه الفتنه فیخرج منها بعلمه و تاتى الجاهل فتنسفه نسفا و قلیل العمل مع کثیر العلم خیر من کثیر العمل مع قلیل العلم و الشک و الشبهه' عبادت کننده و عمل کننده ى بدون علم مثل الاغ آسیاب است که دور مى زند، و از جاى خود حرکت نمى کند "درجا مى زند، اگر هفتاد سال هم دور بزند وقتى چشمش را باز مى کند، مى بیند، در همان نقطه ى اول است. اى کاش ما هم در دنیا مى فهمیدیم! بعضى از ما در دنیا هم نمى فهمیم که سر جاى اول خود هستیم، یعنى گاهى از حیوان چهارپا هم پست تر و غافلتریم" و دو رکعت نماز از عالم بهتر از هفتاد رکعت از جاهل است، زیرا فتنه به عالم روى مى آورد، و از آن بوسیله ى علمش خارج مى شود و به جاهل روى مى آورد، و او را از جاى کنده خرد مى کند و کسى که کم عمل و پر علم است بهتر از کسى است که پرعمل و کم علم مى باشد و داراى شک و شبهه است!