▒◄ترفندهای مبارزه با نفس

دانلود فایل ورد--------»ترفندهای مبارزه با نفس

************************اهمیت آگاهی و بصیرت در مبازه با نفس

{چه بسا ریاضت نفس بی حساب و کتاب و بدون شناخت و معرفت ،باعث سقوط و غرور شود}

{شاید نخوردن و نخوابیدن و گوشه نشینی ،موقتا ،کمی اراده را قوی کند اما در واقع چون انسان معرفت و شناختی نسبت به پستی و زشتی و قبیحی نفس و شیطان و گناه ندارد و از طرفی شناخت و بصریتی نسبت به آنچه که از دست می دهد ندارد و همچنان آن نسبت به آنچه که از آن دوری می کند متمایل است (هرچند ظاهرا گوشه نشینی پیشه کرده و از آن ها دوری می کند) پس هر لحظه احتمال سقوط وی هست چون همیشه نمی تواند خود را از شیطان و دنیا دور نگاه دارد، پس عاقبتی چون عاقبت شیطان رانده شده از بهشت و بلعم باعورا و برسیسای عابد نخواهد داشت}

 

عنه علیه السلام : لا تَنجَعُ الرِّیاضَةُ إلاّ فی نفسٍ یَقِظَةٍ . غرر الحکم : 10899 .

امام على علیه السلام : ریاضت، جز در جان هوشیار کارگر نیفتد .

*****

عنه علیه السلام : لِقاحُ الرِّیاضَةِ ، دِراسَةُ الحِکمَةِ و غَلَبَةُ العادَةِ . غرر الحکم : 7625 .

امام على علیه السلام : بارورى ریاضت، به مطالعه حکمت و چیره شدن بر عادت است .

********

عنه علیه السلام : خِدمةُ النَّفسِ صِیانَتُها عَنِ اللَّذّاتِ و المُقتَنَیاتِ ، و رِیاضَتُها بالعُلُومِ و الحِکَمِ ، و اجتِهادُها بالعِباداتِ و الطاعاتِ ، و فی ذلکَ نَجاةُ النفسِ . غرر الحکم : 5098 .

امام على علیه السلام : خدمت کردن به نفْس، در نگهداشتن آن از لذّتها و خوشیها و پروراندن آن به دانشها و حکمتها و کوشا کردن آن در عبادتها و طاعتهاست. اینهاست مایه نجات و رستگارى نفْس .

*************چه خصوصیتی را در نفس خودم رشد دهم: صبر

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله ـ مِن وصایا الخِضْرِ لموسى علیهما السلام ـ : رُضْ نَفسَکَ على الصَّبرِ ، تَخلُصْ مِنَ الإثمِ . کنز العمّال : 44176 .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : یکى از سفارشهاى خضر به موسى علیهما السلام این بود که : نفس خود را به صبر تمرین ده، تا از گناه رهایى یابى .

*****************تشنگی  و گرسنگی و ساده پوشی

عنه صلى الله علیه و آله : جَوِّعُوا بُطُونَکُم ، و أظمِئُوا أکبادَکُم ، و أعرُوا أجسادَکُم ، و طَهِّرُوا قُلوبَکُم ، عَساکُم أن تُجاوِزوا المَلَأ الأعلى . تنبیه الخواطر : 2/122

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : شکمهاى خود را گرسنگى دهید و جگرهایتان را تشنگى و بدنهایتان را برهنگى و دلهایتان را پاک کنید ؛ باشد که از ساکنان آسمان (فرشتگان) فراتر روید .

***********بی خوابی

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : أسهِرُوا عُیونَکُم ، و ضَمِّرُوا بُطُونَکُم ، و خُذُوا مِن أجسادِکم ، تَجُودُوا بها على أنفُسِکُم . غرر الحکم : 2497 .

امام على علیه السلام : شبها چشمهاى خود را بیدار نگه دارید و شکمهایتان را لاغر سازید و از تن هایتان بگیرید و به جان هایتان ببخشید .

**************ریاضت نفس با تقوا

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : إنّما هِی نَفسِی أرُوضُها بِالتَّقوى لِتَأتِیَ آمِنَةً یَومَ الخَوفِ الأکبَرِ ، و تَثبُتَ على جَوانِبِ المَزلَقِ . نهج البلاغة : الکتاب 45 .

امام على علیه السلام : این نفْس خود را با تقوا ریاضت مى دهم تا در روز هراس بزرگ (قیامت)، در امان باشد و در لبه لغزشگاهها پا برجا ماند .

********** رام کردن نفس با تنبیه نفس

عنه علیه السلام ـ فی وَصفِ شیعَةِ أهلِ البیتِ ـ : إن استَصعَبَتْ علَیهِ نَفسُهُ فیما تَکرَهُ ، لَم یُعْطِها سُؤلَها فیما هَوِیَتْ . تحف العقول : 161 .

امام على علیه السلام ـ در وصف شیعه اهل بیت ـ فرمود : اگر نفْسش در آنچه ناخوشایند است سرکشى کند، او خواهشهایى را که خوشایند نفْس است بر نمى آورد .

************

عنه علیه السلام : الشَّریعَةُ رِیاضَةُ النَّفسِ . غرر الحکم : 543 .

امام على علیه السلام : شریعت ، ریاضت (پرورش) نفس است .

****************در بدی نفس

عنه علیه السلام ـ قالَ اللّه ُ تعالى :یا أحمـدُ ، لا تَزَیَّنْ بِلُبسِ اللِّباسِ ، و طِیبِ الطَّعامِ و لِینِ الوِطاءِ ، فإنَّ النفسَ مَأوى کُلِّ شَرٍّ ، و رفیقُ کُلِّ سُوءٍ ، تَجُرُّها إلى طاعَةِ اللّه ِ و تَجُرُّکَ إلى مَعصِیَتِهِ .

 إرشاد القلوب : 201 .

امام على علیه السلام : خداوند متعال فرمود : اى احمد! پوشاکِ زیبا و خوراکِ لذیذ و فرش و بسترِ نرم را مایه زیور خود مدان ؛ زیرا که نفْس مأواى هر شرّ و همدم هر بدى است ، تو او را به طاعت خدا مى کشانى و او تو را به معصیت او مى کشاند .

******************تنبیه نفس با توضیح دادن کارهای خود به مردم عامی

عنه علیه السلام ـ فیما کَتَبَهُ للأشتَرِ ـ : إن ظَنَّتِ الرَّعِیَّةُ بکَ حَیفا فَأصحِرْ لَهُم بعُذْرِکَ ، و اعدِلْ (و اعزِلْ) عنکَ ظُنُونَهُم بِإصحارِکَ ، فإنّ فی ذلکَ رِیاضَةً مِنکَ لنفسِکَ ، و رِفقا بِرَعِیَّتِکَ .

نهج البلاغة : الکتاب 53 .

امام على علیه السلام ـ در عهد نامه خود با مالک اشتر ـ نوشت : اگر مردم گمان بردند که در موردى ستمى مرتکب شده اى، دلیل کارى را که کرده اى برایشان توضیح ده و با توضیحات خود گمان آنان را از خود بازگردان (دور کن) ؛ زیرا این کار هم مایه ریاضت (پرورش) نفْس خودت مى باشد وهم نرمش با مردم است .

 

***********نخوردن و نخوابیدن پیش کش حدا اقل از خوردن چیزى که بدان اشتها ندارى بپرهیز

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام ـ مِن وَصایاهُ علیه السلام لِعُنوانِ البصریِّ ـ : و أمّا اللَّواتِی فی الرِّیاضَةِ : فإیّاکَ أن تَأکُلَ ما لا تَشتَهِیهِ فإنّهُ یُورِثُ الحَماقَةَ و البَلَهَ ، و لا تَأکُلْ إلاّ عِندَ الجُوعِ ، و إذا أکَلتَ فَکُلْ حَلالاً و سَمِّ اللّه َ ، و اذکُرْ حدیثَ رسولِ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : ما مَلَأ آدَمِیٌّ وِعاءً شَرّا مِن بَطنِهِ . بحار الأنوار : 1/226/17 .

امام صادق علیه السلام ـ در سفارشهاى خود به عُنوان بصرى ـ فرمود : و اما آنها که موجب ریاضت (پرورش) نفس است : از خوردن چیزى که بدان اشتها ندارى بپرهیز، که این کار حماقت مى آورد، و تا گرسنه نشده اى غذا نخور ، خوراک حلال بخور و در موقع خوردن، نام خدا را بگوى و این حدیث رسول خدا صلى الله علیه و آله را به یاد آر که : آدمى ظرفى بدتر از شکم خود پر نکرد .

************در مذمت نوازش نفس

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : مَن داهَنَ نفسَهُ هَجَمَت بهِ على المعاصِی المُحَرَّمَةِ . غرر الحکم : 9022 .

امام على علیه السلام : هر که با نفس خود سازشکارى کند، او را به ارتکاب گناهان حرام بکشاند.

********نفس را دزد یا دشمن چاقو بدستی بدانید که اگر یک لحظه غفلت کنید کار شما را تمام می کند

عنه علیه السلام : لا تُرَخِّصُوا لأنفسِکُم فَتُدهِنوا ، و لا تُدهِنُوا فی الحقِّ فَتَخسَرُوا . الکافی : 1/45/6 .

امام على علیه السلام : به نفسهاى خود رخصت ندهید که سهل انگار مى شوید و در راه حق مسامحه نکنید که زیان مى بینید .

**********

عنه علیه السلام : لا تُرَخِّصوا لأنفسِکُم فَتَذهَبَ بکُمُ الرُّخَصُ مَذاهِبَ الظَّلَمَةِ ، لا تُداهِنُوا فَیَهجُمَ بکُمُ الإدْهانُ على المَعصیَةِ . نهج البلاغة : الخطبة 86 .

امام على علیه السلام : به نفسهاى خود رخصت (امان) ندهید که این رخصتها شما را به طریقه ستمگران مى کشاند و سهل انگارى نکنید که مسامحه کردن ، شما را به سوى معصیت مى برد

*********حالا که نفس دزد است پس باید همیشه پلیسی مواظب او باشد

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : اِجعَلْ مِن نفسِکَ على نفسِکَ رَقیبا ، و اجعَلْ لاِخِرَتِکَ مِن دُنیاک نَصیبا . غرر الحکم : 2429 .

امام على علیه السلام : از خود مراقبى بر خود بگمار ، و از دنیاى خویش براى آخرتت بهره اى برگیر .

*************

عنه علیه السلام : یَنبَغِی أن یکونَ الرجُلُ مُهَیمِنا عَلى نَفسِهِ ، مُراقِبا قَلبَهُ حافِظا لِسانَهُ . غرر الحکم : 10947 .

امام على علیه السلام : سزاوار است که آدمى نگهبان نفس خود و مراقب دل و نگه دار زبان خویش باشد .

*********مراقبه - تفکر -عبرت

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : عَوِّدُوا قُلوبَکُمُ التَّرَقُّبَ ، و أکثِرُوا التَّفَکُّرَ و الاعتِبارَ . کنز العمّال : 5709 .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : دلهایتان را به مراقبت عادت دهید و زیاد بیندیشید و عبرت بگیرید

*********رابطه تفکرمنحرف و قوی شدن دشمن(نفس و شیطان و ...)

عنه علیه السلام : مَن ضَعُفَت آراؤهُ قَوِیَت أعداؤهُ . غرر الحکم : 8048.

امام على علیه السلام : هر که رأیهایش ناتوان شود، دشمنانش نیرومند گردند .

*********مداومت کلید پیروزی بر نفس است(صدبار اگر توبه شکستی باز آی)

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : مَنِ استَدامَ رِیاضَةَ نفسِهِ انتَفَعَ . غرر الحکم : 8305 .

امام على علیه السلام : هرکه بر ریاضت دادن نفْس خود مداومت ورزد ، سود برد .

************ برای ریاضت نفس چیکار کنم

عنه علیه السلام : للعاقِلِ فی کُلِّ عَمَلٍ ارتِیاضٌ . غرر الحکم : 7339 .

امام على علیه السلام : براى خردمند ، در هر کارى ریاضتى (تمرینى) است

************امام علی ع:‌به نفسم رو نمی دهم

عنه علیه السلام : و أیْمُ اللّه ِ ـ یَمینا أستَثنِی فیها بمَشیئَةِ اللّه ِ ـ لَأرُوضَنَّ نَفسِی رِیاضَةً تَهُشُّ مَعَها إلى القُرْصِ إذا قَدَرَتْ علَیهِ مَطعوما ، و تَقنَعُ بِالمِلحِ مَأدوما ، و لَأدَعَنَّ مُقلَتِی کَعَینِ ماءٍ نَضَبَ مَعِینُها مُستَفرَغَةً دُمُوعُها (عُیُونُها) . أ تَمتَلِئُ السائمةُ مِن رَعْیِها فَتَبرُکَ ، و تَشبَعُ الرَّبِیضَةُ مِن عُشبِها فَتَربِضَ ، و یَأکُلُ عَلِیٌّ مِن زادِهِ فَیَهجَعُ ؟! قَرَّتْ إذا عَینُهُ إذا اقتَدى بعدَ السِّنِین المُتَطاوِلَةِ بِالبَهِیمَةِ الهامِلَةِ و السائمَةِ المَرْعِیَّةِ ! . نهج البلاغة : الکتاب 45 .

امام على علیه السلام : سوگند به خدا ـ سوگندى که در آن مشیّت خدا را مستثنى مى دانم ـ نفْس خود را چنان ریاضت دهم که اگر گرده نانى برایش فراهم آورم ، شاد گردد و به نانخورشِ نمک بسازد و چشم خانه خود را وا گذارم، که همچون چشمه اى که آبش تهى مى شود ، اشکهایش خالى گردد ، مگر نه این که اشتران بیابان چرْ وقتى از چریدن سیر شدند،مى آرمند و گوسفندان، وقتى چوپانشان آنها را از علف سیر کرد، در خفتنگاه خود مى خسبند؟ آیا على هم چون قوت و غذاى خود را خورد، همچون حیوانات بیاساید؟! پس چشمش روشن اگر پس از سالیان دراز [جهاد و پیشتازى و عبادت ]به چارپایان بیابان چرِ بى چوپان و به گوسفندانى که چوپان به چرایشان مى برد، اقتدا کند!

*************گول زدن نفس-مدارا با نفس

امام على علیه السلام:خادع نَفسَکَ فی العِبادَةِ وَ ارفُق بِها وَ لا تَقهَرها وَ خُذ عَفوَها وَ نَشاطَها إلّا ما کان مَکتوباً عَلَیکَ مِنَ الفَریضَةِ.

برای عبادت نفس خود را بفریب و با او ملایمت کن، با زور وادار به عبادتش نکن و در زمان فراغت و نشاطش او را به عبادت نگیر، مگر در واجباتی که باید آنها را در وقتشان به جای آوری. (نهج البلاغه، حکمت 69 )