امام علی علیه السلام
«من کلفک ما لاتطیق فقد افتاک فی عصیانه»
هر که تو را به آنچه در توان و طاقت تو نیست وادار کند، در حقیقت تو را درگیر با خود کرده است.(تورا وادار به نافرمانی از خودش کرده است)
غررالحکم و درر الکلم، قم، دفتر نشر فرهنگ اسلامى،1379، ج2، ص 46، باب الطاقه، ش1، ص 5713
ما این دو جمله را داریم :«اُنْظُرْ اِلی ما قالَ وَ لا تَنْظُرْ اِلی مَنْ قالَ» ؛نگاه کن ببین چه چیزی گفته شده ،نگاه نکن که چه کسی گفته است .این یک روایت است .روایت دیگر در ذیل این آیه «فَلْیَنْظُرِ الاِنْسانُ اِلی طَعامِهِ» ،امام باقر(ع) می فرماید :مراد از طعام «عِلْمُهُ الّذی یَاْخُذُهُ عَمَّنْ یَاْخُذُهُ» .می گوید : «عَمَّنْ: از چه کسی» ،نمی گوید :«عَمَّا:از چه چیزی؟» .یعنی نگاه کند به علمش ببیند از چه کسی می گیرد .
حالا شما می گویید :یک جا به ما گفتید :«ما قال»را نگاه کن ،جای دیگر می گوید :«مَنْ قال»شما کیست !به ذهن می آید که تناقض باشد .
|
این تعلیم و تعلم است که فرهنگ جامعه را رشد می دهد و انسانها را به سوی کمال رهنمون می سازد . این تعلیم و تعلم است که آدمیان را از اخلاق ناپسند دور می کند و به سوی اخلاق پسندیده فرا می خواند . این تعلیم و تعلم است که عمل مردم را پاک و خالص می گرداند و از شرک و ریا دور می سازد . آنچه در پی می آید چهل حدیث درباره «تعلیم و تعلم » است که امیدوارم با فراگیری و به کارگیری آنها به «علم حقیقی » و «حقیقت علم » نزدیکتر شویم .(1) |
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند:
«الا لا خیر فی علم لیس فیه تفهم; (24)
آگاه باشید! در دانشی که در آن اندیشیدن نباشد، خوبی نیست .»(25)
24) کافی، ج 1، ص 36 .
25) مستدرک الوسائل، ج 15، ص 203 .
«اعلم الناس من جمع علم الناس الی علمه;
داناترین مردم کسی است که دانش مردم را به دانش خویش افزون کند .»
بحارالانوار، ج 2، ص 164 . معجم الفاظ غررالحکم، ص 421
امام باقر (ع) :
«اذا جلست الی العالم فکن علی ان تسمع احرص منک علی ان تقول و تعلم حسن الاستماع کما تتعلم حسن القول .» مشکوه الانوار، ص 134.
هنگامی که نزد عالمی می نشینی بر شنیدن حریصتر باش تا گفتن و خوب شنیدن را همچون خوب گفتن فراگیر .
ابوهریره نقل می‌کند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «کل مولود یولد علی الفطرة، فابواه یهودانه، او ینصرانه او یمجسانه، کمثل البهیمة، تنتج البهیمة هل تری فیها جدعاء»
(هر نوزادی با فطرتی سالم به دنیا می‌آید. پدر و مادرش او را به یهودی، نصرانی و یا مسیحی تبدیل می‌کنند. مانند: حیوانات که حیوانی را متولد می‌کند، آیا در میان آنها حیوانی را دیده‌اید که گوشش بریده شده باشد). بخاری ، کتاب الجنایز . فتح الباری: ۲۴۶/۳ .
