بهترین دوست

 امام رضا (ع) : 

صدیقُ کلُّ امرئٍ عَقلُهُ و عَدُوُّهُ جَهلُهُ؛

دوست هرکسی عقل اوست و دشمن هر کس نادانی اوست.

کافی ، جلد 1  ، صفحه 11

با هرکسی و هرچیزی که دوست هستی ،همان در عالم پس از مرگ همنشین تو است

قال رسول الله (ص) : 

انظروا من تحادثون ؟ فإنه لیس من أحد ینزل به الموت إلا مثل له أصحابه ، إن کانوا خیارا فخیارا و إن کانوا شرارا فشرارا  و لیس أحد یموت إلا تمثلت له عند موته ( الکافی : 2 / 638/  3 )

پیامبر (ص) فرمود : بنگرید که از چه کسانی صحبت می کنید و با آنها انس دارید ، قانون الهی این است که هر کس بمیرد ، همفکران و همراهانش بر بالین او می آیند ، اگر نیکوکار باشد ، نیکوکاران  و اگر بدکردار باشد ، اشرار. اما هیچ کس نیست که بمیرد ، مگر اینکه مرا در هنگام مرگ میبیند. 

اهمیت باخبر بودن از دوست و همسایه

به مناسبت این بحث، حکایت لطیفی از سید مهدی بحرالعلوم،[6]؛ عالم بزرگ شیعی نقل می‌کنیم:

محدث بزرگ میرزا حسین نوری صاحب کتاب مستدرک الوسائل که از اساتید مرحوم شیخ عباس قمی صاحب مفاتیح الجنان بود، با واسطه‌های معتبر و موثق، از سید جواد عاملی^* صاحب کتاب مفتاح الکرامة نقل کرده است:

«شبی مشغول خوردن شام بودم که درب خانه را زدند. وقتی در را باز کردم خدمتکار استادم سید بحرالعلوم را دیدم. خدمتکار گفت: سید شامش را در مقابل گذاشته و منتظر توست. من با شتاب خدمت استاد رسیدم، دیدم سید یک سینی بزرگ پر از گوشت و سایر غذاهای لذیذ در مقابل نهاده و نشسته است. تا چشمش به من افتاد، گفت از خدا نمی‌ترسی؟ از خدا شرم نمی‌کنی؟ گفتم: چه اتفاقی افتاده است؟

گفت یکی از همسایگانت که در نزدیکی تو خانه دارد و تو او را می‌شناسی چند روز است برای سیر کردن خانواده‌اش از بقال محل، روزانه مقداری خرمای زاهدی نسیه می‌کرد، و در این چند روز در خانه او جز خرمای زاهدی چیزی مصرف نشد. امروز هم رفت که مقداری خرما برای شام نسیه کند، بقال گفت حسابت بالا رفته، او هم خجالت کشید و دست خالی به خانه برگشت و با خانواده‌اش بدون شام ماندند. آن‌وقت تو از نعمت بهره‌مندی و می‌خوری.

گفتم: به‌خدا قسم من از حال او خبر نداشتم. گفت اگر می‌دانستی و بی‌توجه به حال او شام می‌خوردی که کافر بودی. من از بی‌خبری تو عصبانی‌ام، چرا از حال برادرت چیزی نپرسیدی و بی خبر ماندی؟ اکنون این سینی غذا را خدمتکارم تا در خانه او می‌آورد و آن‌جا به تو می‌دهد، در بزن و بگو دوست دارم امشب با شما شام بخورم و به این بهانه شام را به خانه آن‌ها ببر و این کیسه پول را هم در زیر فرشی یا حصیری در خانه‌اش بگذار سینی را هم لازم نیست با خودت بیاوری بگذار همانجا باشد.

آن‌گاه اضافه کرد من شام نمی‌خورم تا تو برگردی و بگویی آن‌ها شام خوردند و سیر شدند. من با خدمتکار راه افتادم. پشت در خانه همسایه‌ام سینی را از او گرفتم. خادم برگشت و من در زدم، همسایه‌ام در باز کرد، گفتم دوست دارم امشب با تو شام بخورم. وقتی سینی را زمین گذاشتم و نشستم، نگاهی به آن کرد و گفت این غذا از تو نیست، عرب نمی‌تواند چنین غذایی بپزد،[7]؛ بنابراین تا نگویی ماجرا چیست، من و خانواده‌ام از این غذا نمی‌خوریم، اصرارهای من فایده‌ای نبخشید و ناچار شدم قصه را برای او بازگو کنم. گفت به‌خدا قسم هیچ‌کس حتی همسایگان نزدیک از حال ما خبر نداشتند.»[6]

دنبال دوست می گردم تا از تنهایی دربیام چه کنم؟- جواب امام کاظم ع:

امام کاظم علیه السلام:

«أَلصَّبْرُ عَلَی الْوَحْدَةِ عَلامَةُ قُوَّةِ الْعَقْلِ، فَمَنْ عَقَلَ عَنِ اللّهِ تَبارَکَ وَ تَعالی إِعْتَزَلَ أَهْلَ الدُّنْیا وَ الرّاغِبینَ فیها وَ رَغِبَ فیما عِنْدَ رَبِّهِ وَ کانَ اللّهُ آنِسَهُ فِی الْوَحْشَةِ وَ صاحِبَهُ فِی الْوَحْدَةِ، وَ غِناهُ فِی الْعَیلَةِ وَ مُعِزَّهُ فی غَیرِ عَشیرَة»:  الکافی (ط - الإسلامیة) / ج‏1 / 17 / کتاب العقل و الجهل .....  ص : 10

صبر بر تنهایی، نشانه قوّت عقل است، هر که از طرف خداوند تبارک و تعالی تعقّل کند از اهل دنیا و راغبین در آن کناره گرفته و بدانچه نزد پروردگارش است رغبت نموده، و خداوند انیس او خواهد بود در هنگام وحشت ویار و همنشین او خواهد بود در تنهایی ، و ثروت او خواهد بود در نداری و عزّت و قدرت و آبروی او خواهد بود در بی تیره و تباری 

سرزنش کردن دوست بهتر از کینه بدل گرفتن است

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : العِتابُ . حَیاةُ المَوَدّةِ .

امام على علیه السلام : سرزنش کردن و گلایه مایه حیات (پایدارى) دوستى است.

حد دوستی و دشمنی

عنه علیه السلام : لا یَکُن حُبُّکَ کَلَفا ، و لا بُغضُکَ تَلَفا ، أحبِبْ حَبیبَکَ هَونا مّا ، و أبغِضْ بَغیضَکَ هونا مّا .

امام على علیه السلام : دوستى ات، سودایى و دشمنى ات نابود کننده نباشد، بلکه دوست خود را در حد اعتدال دوست بدار و دشمنت را نیز به اندازه دشمن بدار.

دوست خوب = دوست بی زحمت

عنه علیه السلام : شَرٌّ أصدِقائکَ مَن تَتَکَلَّفُ لَهُ .

امام على علیه السلام : بدترین دوستانت، کسى است که به خاطر او به زحمت و تکلّف افتى.