▒◄عمل

و کسانی که بعد از تعقل به حقیقت و شناختی رسیده اند  اگر به علم و شناخت خود عمل نکنند این شناخت ها تبدیل به اغلال و زنجیرهایی می شود که او را به قعر جهنم می کشانند

وجعلنا الغلال فی اعناق الذین کفرو«سبأ33»

العِلْمُ بَلا عَمَلٍ وَ بالٌ؛ دانش بدون عمل، مایه ی تباهی است (8/2).

آفَةُ الْعِلْمِ تَرْکُ الْعَمَل بِه؛ آفت دانش، عمل نکردن به آن است (107/3).

******************عمل بدون معرفت

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : مَن عَمِلَ عَلى غَیرِ عِلمٍ کانَ ما یُفسِدُ أکثَرَ مِمّا یُصلِحُ.  المحاسن : 1/314/621.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : کسى که بدون شناخت عمل کند، خراب کردنش بیشتر از درست کردن اوست.

**************

عنه صلى الله علیه و آله : المُتَعبِّدُ بِغَیرِ فِقهٍ کالحِمارِ فی الطّاحونِ . کنز العمّال : 28709.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : کسى که از روى فهم و شناخت عبادت نکند، مانند خرِ آسیاست.

********************

عنه صلى الله علیه و آله : مَثَلُ العابِدِ الّذی لا یَتَفَقَّهُ کَمَثَلِ الّذی یَبنی بِاللَّیلِ و یَهدِمُ بِالنَّهارِ کنز العمّال : 28930.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : حکایت عابدى که فهم و شناخت ندارد، حکایت کسى است که شب بنایى مى سازد و روز ویران مى کند.

********************

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : المُتَعبِّدِ عَلى غَیرِ فِقهٍ کَحِمارِ الطّاحونَةِ ؛ یَدورُ و لا یَبرَحُ . بحار الأنوار : 1/208/10

امام على علیه السلام : کسى که بدون فهم و شناخت عبادت کند، مانند خرِ آسیاست که پیوسته مى چرخد.

********************

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : العامِلُ عَلى غَیرِ بَصیرَةٍ کَالسّائرِ عَلى غَیرِ الطَّریقِ ، و لا یَزیدُهُ سُرعَةُ السَّیرِ مِنَ الطَّریقِ إلاّ بُعدا . الأمالی للصدوق : 507/705 

امام صادق علیه السلام : کسى که بدون بینش عمل کند، همچون کسى است که در بیراهه رود، چنین کسى هر چه تندتر رود، از راه دورتر مى افتد.

********************

عنه علیه السلام : العامِلُ عَلى غَیرِ بَصیرَةٍ کالسّائرِ عَلى غَیرِ (ال) طَریق ، فَلا یَزیدُهُ سُرعَةُ السَّیرِ إلاّ بُعدا . مستطرفات السرائر : 156/18.

امام صادق علیه السلام : کسى که بدون بینش و آگاهى عمل کند، چون کسى است که در بیراهه رود. او هر چه بیشتر بشتابد [از راه اصلى ]دورتر مى شود.

********************

عنه علیه السلام : العامِلُ عَلى غَیرِ بَصیرَةٍ کالسّائرِ عَلى سَرابٍ بِقِیعَةٍ ، لا تَزیدُهُ سُرعَةُ سَیرِهِ إلاّ بُعدا الأمالی للمفید : 42/11

امام صادق علیه السلام : کسى که بدون بصیرت عمل کند، مانند کسى است که به دنبال سراب بیابان راه پیماید. او هر چه تندتر رود دورتر مى افتد.

*******************

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : العَمَلُ الدّائمُ القَلیلُ عَلَى الیَقینِ ، أفضَلُ عِندَ اللّه ِ مِنَ العَمَلِ الکَثیرِ عَلى غَیرِ یَقینٍ . بحار الأنوار : 71/214/10.

امام صادق علیه السلام : کارِ مداومِ اندک، امّا توأم با یقین، نزد خداوند برتر از کار بسیار بى یقین است.

*****************

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : المُداوَمَةُ عَلَى العَمَلِ فی اتِّباعِ الآثارِ و السُّنَنِ و إن قَلَّ ، أرضى للّه ِِ و أنفَعُ عِندَهُ فِی العاقِبَةِ مِنَ الاجتِهادِ فِی البِدَعِ و اتِّباعِ الأهواءِ . الکافی : 8/8/1.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مداومت بر عمل بر اساس آثار و سنّت، هر چند اندک، نزد خدا پسندیده تر و خوش فرجامتر است از سخت کوشى در عبادت بر اساس بدعت و هوس.

**************

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : إیّاکَ أن تَفرِضَ عَلى نَفسِکَ فَریضَةً فتُفارِقَها اثنی عَشَرَ هِـلالاً الکافی : 2/83/6.

امام صادق علیه السلام : مبادا عملى را بر خود لازم گردانى و پیش از دوازده ماه از آن دست بردارى! 

***********

عنه علیه السلام : إذا کانَ الرَّجُلُ عَلى عَمَلٍ فَلْیَدُمْ عَلَیهِ سَنَةً ، ثُمَّ یَتَحَوَّلُ عَنهُ إن شاءَ إلى غَیرِهِ ؛ و ذلکَ أنَّ لَیلَةَ القَدرِ یَکونُ فیها فی عامِهِ ذلکَ ما شاءَ اللّه ُ أن یَکونَ . الکافی : 2/82/1.

امام صادق علیه السلام : هر گاه شخصى عملى را آغاز کند، تا یک سال آن را ادامه دهد. سپس، اگر خواست، به عمل دیگرى پردازد؛ زیرا شب قدر که آنچه خداوند مى خواهد مقدر مى کند، در آن یک سال وجود دارد.

*****************

عنه صلى الله علیه و آله : اِکلَفوا مِنَ العَمَلِ ما تُطیقونَ فإنَّ اللّه َ لا یَمَلُّ حَتّى تَمَلّوا ، فإنَّ أحَبَّ الأعمالِ إلى اللّه ِ أدوَمُه و إن قَلَّ . کنز العمّال : 5309 .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : به اندازه اى که تاب و توان دارید، عملى را به عهده گیرید؛ زیرا خداوند خسته نشود تا آن گاه که شما خسته شوید .[ یعنى عنایت و رحمت خداوند براى کسى که اطاعتش کند پایان نمى پذیرد مگر زمانى که خسته شود و مسألت و درخواست خود را قطع کند ـ م .] محبوبترین عمل در پیشگاه خدا مداومترین آنهاست گر چه اندک باشد.

***************

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : أفضَلُ الأعمالِ أحمَزُها . بحار الأنوار : 70/191.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : برترین عمل، استوارترین آنهاست.

********

            عنه علیه السلام : أفضَلُ العَمَلِ ما اُریدَ بِهِ وَجهُ اللّه ِ . غرر الحکم : 2958.

امام على علیه السلام : برترین عمل، عملى است که براى خدا باشد.

***********

عنه علیه السلام : أفضَلُ الأعمالِ ما أکرَهتَ عَلَیهِ نَفسَکَ . بحار الأنوار : 78/69/20.

امام على علیه السلام : برترین عمل، عملى است که نفس خود را بر انجام آن مجبور گردانى.

*****************

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله ـ فی وَصِیَّتِه لِأبی ذَرٍّ ـ : یا أبا ذرٍّ ، کُن بِالعَمَلِ بِالتَّقوى أشَدَّ اهتِماما مِنکَ بالعَمَلِ ؛ فَإنَّهُ لا یَقِلُّ عَمَلٌ بِالتَّقوى ، و کَیفَ یَقِلُّ عَمَلٌ یُتَقَبَّلُ ؟ ! یَقولُ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ : «إنَّما یَتَقَبَّلُ اللّه ُ مِنَ المُتَّقینَ» . المائدة : 27 . . مکارم الأخلاق : 2/375/2661.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ـ در سفارش به ابوذر ـ فرمود : اى ابوذر! در به کار بستن تقوا اهتمام بیشترى به خرج ده تا در خود عمل؛ زیرا هیچ عملى با وجود تقوا اندک نیست. چگونه اندک باشد عملى که پذیرفته مى شود؟ خداوند عزّ و جلّ مى فرماید : «جز این نیست که خداوند از تقوا پیشگان مى پذیرد».

************

الإمامُ الکاظمُ علیه السلام : قَلیلُ العَمَلِ مِنَ العاقِلِ مَقبولٌ مُضاعَفٌ ، و کَثیرُ العَمَلِ مِن أهلِ الهَوى و الجَهلِ مَردودٌ تحف العقول : 387.

امام کاظم علیه السلام : عمل اندکِ خردمند پذیرفته و دو چندان مى شود و عمل بسیار اهل هوس و نادانى ردّ مى شود.

***********

الإمامُ الباقرُ علیه السلام : لا یَنفَعُ مَعَ الشَّکِّ و الجُحودِ عَمَلٌ . الکافی : 2/400/7.

امام باقر علیه السلام : با وجود شک و انکار، هیچ عملى سودمند نیست.

**************

عنه علیه السلام : لا یَقبَلُ اللّه ُ مِن مُؤمِنٍ عَمَلاً و هُوَ مُضمِرٌ عَلى أخیهِ المُؤمِنِ سُوءا . الکافی : 2/361/8.

امام صادق علیه السلام : خداوند از مؤمنى که نسبت به برادر مؤمن خود نیّت بد داشته باشد، هیچ عملى را نمى پذیرد.

************

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : مَن قَبِلَ اللّه ُ مِنهُ صَلاةً واحِدَةً لَم یُعَذِّبْهُ ، و مَن قَبِلَ مِنهُ حَسَنَهً ··· لَم یُعَذِّبْهُ . الکافی : 3/ 266/ 11

امام صادق علیه السلام : هر که خداوند یک نماز از او بپذیرد، عذابش نکند و از هر که یک کار خوب بپذیرد··· عذابش نکند.

***********

عنه علیه السلام : مَن قَبِلَ اللّه ُ مِنهُ حَسَنَةً واحِدَةً لَم یُعَذِّبْهُ أبَدا و دَخَلَ الجَنَّةَ . تنبیه الخواطر : 2/86.

امام صادق علیه السلام : هر که خداوند یک کار خوب از او بپذیرد، هرگز عذابش نکند و به بهشت رود.

*************

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله ـ فی وَصِیَّتِهِ لاِبنِ مَسعودٍ ـ : یَا بنَ مَسعودٍ ، إذا عَمِلتَ عَمَلاً فَاعمَلْ بِعِلمٍ و عَقلٍ ، و إیّاکَ و أن تَعمَلَ عَمَلاً بِغَیرِ تَدَبُّرٍ و عِلمٍ ؛ فإنَّهُ جلَّ جَلالُه یَقولُ :

«وَ لا تَکونوا کَالَّتی نَقَضَتْ غَزْلَها مِن بَعْدِ قُوَّةٍ أنْکاثا» . النحل : 92 . مکارم الأخلاق : 2/361/2660.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ـ در سفارش به ابن مسعود ـ فرمود : اى پسر مسعود! هر گاه عملى انجام دادى، از روى آگاهى و خردمندى انجامش ده و از این که عملى را بدون اندیشه و آگاهى انجام دهى بپرهیز؛ زیرا خداوند، جلّ جلاله، مى فرماید : «و مانند آن زنى مباشید که رشته اى را که محکم تافته بود، پنبه کرد».

**************

الإمامُ الجوادُ علیه السلام : القَصدُ إلَى اللّه ِ تَعالى بِالقُلوبِ أبلَغُ مِن إتعابِ الجَوارِحِ بِالأعمالِ . الدرّة الباهرة : 39.

امام جواد علیه السلام : با دلها به سوى خداوند متعال رهسپار شدن رساننده تر به مقصد است تا با خسته کردن اعضا و جوارح با اعمال.

*******************

عنه علیه السلام : مَن عَمِلَ لِدینِهِ کَفاهُ اللّه ُ أمرَ دُنیاهُ . نهج البلاغة : الحکمة 423

امام على علیه السلام : هر که براى دین خود کار کند، خداوند امر دنیاى او را کفایت فرماید.

*****************

عنه علیه السلام : فی کُلِّ وَقتٍ عَمَلٌ غرر الحکم : 6458.

امام على علیه السلام : در هر زمانى، کارى [مناسب آن زمان ]هست.

************

عنه علیه السلام : ثَمَرَةُ العِلمِ العَمَلُ لِلحَیاةِ . غرر الحکم : 4627.

امام على علیه السلام : میوه دانش، عمل کردن [به آن ]براى زندگى است.

*****************

عنه علیه السلام : إنَّکُم إلَى العَمَلِ بِما عَلِمتُم أحوَجُ مِنکُم إلى تَعَلُّمِ ما لَم تَکونوا تَعلَمونَ . غرر الحکم : 3826.

امام على علیه السلام : شما به عمل کردن آنچه مى دانید نیازمندترید تا آموختن آنچه نمى دانید.

*************

الإمامُ زینُ العابدینَ علیه السلام : مَکتوبٌ فی الإنجیلِ : لا تَطلُبوا عِلمَ ما لا تَعمَلونَ و لَمّا عَمِلتُم بِما عَلِمتُم ؛ فإنَّ العِلمَ إذا لَم یُعمَلْ بِه لَم یَزدَدْ مِنَ اللّه ِ إلاّ بُعدا . بحار الأنوار : 2/28/6.

امام زین العابدین علیه السلام : در انجیل نوشته شده است: تا آنچه را آموخته اید به کار نبسته اید، در پى آموختن آنچه نمى دانید نروید؛ زیرا علم، هر گاه به آن عمل نشود، جز بر دورى [عالم] از خدا نیفزاید.

*************

مصباحُ الشریعة ـ فیما نسبه إلى الإمامِ الصّادقِ علیه السلام ـ : قالَ عیسَى بنُ مریمَ علیه السلام : رَأیتُ حَجَرا مَکتوبا عَلَیهِ: اِقلِبْنی، فقَلَبتُهُ فإذا عَلَیهِ مِن باطِنِهِ مَکتوبٌ : مَن لا یَعمَلُ بِما یَعلَمُ مَشُومٌ عَلَیهِ طَلَبُ ما لا یَعلَمُ ، و مَردودٌ عَلَیهِ ما عَمِلَ . مصباح الشریعة : 345.

مصباح الشریعه ـ در آنچه به امام صادق علیه السلام نسبت داده است ـ : عیسى بن مریم علیه السلام فرمود : سنگى را دیدم که بر روى آن نوشته شده بود: مرا برگردان. چون آن را برگرداندم، آن طرفش نوشته شده بود: هر که آنچه را مى داند به کار نبندد، تحصیل آنچه نمى داند براى او شوم است و آنچه را هم که آموخته است از او پذیرفته نمى شود.

*********

عیسى علیه السلام : لَیسَ بِنافِعِکَ أن تَعلَمَ ما لَم تَعمَلْ ، إنَّ کَثرَةَ العِلمِ لا یَزیدُکَ إلاّ جَهلاً إذا لَم تَعمَلْ بِهِ . تنبیه الخواطر : 1/64.

عیسى علیه السلام : آموختن علمى که آن را به کار نمى بندى، به حال تو سودمند نیست. دانش بسیار، هر گاه به آن عمل نکنى، جز بر نادانى تو نمى افزاید.

************

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : إنَّ العِلمَ یَهتِفُ بِالعَمَلِ ، فإن أجابَهُ وَ إلاّ ارتَحَلَ . عوالی اللآلی : 4/66/26.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : علم، عمل را صدا مى زند، اگر پاسخش را بدهد مى ماند و گر نه مى رود.

*************

عنه صلى الله علیه و آله : ألا وَ إنَّ العالِمَ مَن یَعمَلُ بِالعِلمِ و إن کانَ قَلیلَ العَمَلِ . ثواب الأعمال : 346.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هان! عالم کسى است که به علم عمل کند، هر چند کم عمل باشد.

******* 

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : العِلمُ مَقرونٌ إلَى العَمَلِ ، فمَن عَلِمَ عَمِلَ ، و مَن عَمِلَ عَلِمَ ، و العِلمُ یَهتِفُ بِالعَمَلِ ، فإن أجابَهُ و إلاّ ارتَحَلَ . منیة المرید : 181.

امام صادق علیه السلام : علم و عمل به هم بسته شده اند. بنا بر این، هر که بداند عمل کند و هر که عمل کند بداند. علم، عمل را صدا مى زند، اگر پاسخش داد مى ماند و گر نه مى رود.************

عنه علیه السلام : العِلمُ بِالعَمَلِ . غرر الحکم : 234.

امام على علیه السلام : علم، به عمل است.

***********

عنه علیه السلام : ما عَلِمَ مَن لَم یَعمَلْ بِعِلمِهِ . غرر الحکم : 9512.

امام على علیه السلام : کسى که به علم خود عمل نکند، عالم نیست.

************

عنه علیه السلام : ما زَکا العِلمُ بِمِثلِ العَمَلِ بِهِ . غرر الحکم : 9569.

امام على علیه السلام : هیچ چیز مانند به کار بستن علم، آن را رشد ندهد.

**************

عنه علیه السلام : عِلمٌ لا یُصلِحُکَ ضَلالٌ ، و مالٌ لا یَنفَعُکَ وَبالٌ . غرر الحکم : 6294

امام على علیه السلام : علمى که اصلاحت نکند، گمراهى است و ثروتى که تو را سود نبخشد، رنج و سختى است.

***********

عنه علیه السلام : إنَّما زَهَّد النّاسَ فی طَلَبِ العِلمِ کَثرَةُ ما یَرَونَ مِن قِلَّةِ مَن عَمِلَ بِما عَلِمَ . غرر الحکم : 3895.

امام على علیه السلام : آنچه مردم را به تحصیل دانش بى رغبت کرده، این است که مى بینند کمتر عالمى است که به علمش عمل کند.

**************

عنه علیه السلام : العامِلُ بِالعِلمِ کالسّائرِ عَلى الطّریقِ الواضِحِ . غرر الحکم : 1535.

امام على علیه السلام : عمل کننده به علم همچون رونده در راه روشن است.

***************

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : کُلُّ عِلمٍ وَبالٌ عَلى صاحِبِهِ یَومَ القِیامَةِ إلاّ مَن عَمِلَ بِهِ . منیة المرید : 135.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر علمى در روز قیامت براى صاحب خود وبال است، مگر کسى که به علمش عمل کند.

**********

عنه علیه السلام : و إنَّ العالِمَ العامِلَ بِغَیرِ عِلمِهِ کالجاهِلِ الحائرِ (الجائرِ) الّذی لا یَستَفیقُ مِن جَهلِهِ ، بَلِ الحُجَّةُ عَلَیهِ أعظَمُ ، وَ الحَسرَةُ لَهُ ألزَمُ ، و هُوَ عِندَ اللّه ِ ألوَمُ . نهج البلاغة : الخطبة 110

امام على علیه السلام : دانایى که برخلاف علمش عمل کند، به نادان سرگشته اى مى ماند که از مستىِ نادانیش به هوش نیاید، بلکه حجّت بر چنین عالمى بزرگتر است و حسرتش بیشتر باشد و در پیشگاه خداوند، بیشتر سرزنش شود.

************

عنه علیه السلام : العِلمُ بِلا عَمَلٍ وَبالٌ ، العَمَلُ بِلا عِلمٍ ضَلالٌ غرر الحکم : 1587 ، 1588.

امام على علیه السلام : علمِ بدون عمل وبال است؛ عملِ بدون علم گمراهى است.

***********

منیة المرید : فی الإنجیل ـ : و لا تَقولوا: نَخافُ أن نَعلَمَ فَلا نَعمَلَ ، و لکِن قولوا : نَرجو أن نَعلَمَ و نَعمَلَ . منیة المرید : 120.

منیة المرید: در انجیل آمده است: نگویید: مى ترسیم یاد بگیریم و عمل نکنیم. بلکه بگویید: امیدواریم که یاد بگیریم و عمل کنیم.

************

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : مَن تَعَلَّمَ فعَمِلَ عَلَّمَهُ اللّه ُ ما لَم یَعلَمْ . کنز العمّال : 28661.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس دانش بیاموزد و آن را به کار بندد، خداوند آنچه را که نمى داند به او بیاموزد.

************

الإمامُ الباقرُ علیه السلام : مَن عَمِلَ بِما یَعلَمُ عَلَّمَهُ اللّه ُ ما لا یَعلَمُ . أعلام الدین : 301.

امام باقر علیه السلام : هر که به آنچه مى داند عمل کند، خداوند به او آن بیاموزد که نمى داند.

**************

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : مَن عَمِلَ بِما عَلِمَ کُفِیَ ما لَم یَعلَمْ . ثواب الأعمال : 161/1.

امام صادق علیه السلام : هر که به آنچه مى داند عمل کند، از آنچه نمى داند کفایت شود.

****************

تنبیه الخواطر : سألَ رجُلٌ رسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله عَن أفضَلِ الأعمالِ ، فقالَ : العِلمُ بِاللّه ِ و الفِقهُ فی دِینهِ ، و کَرَّرَهُما عَلَیهِ ، فقالَ : یا رَسولَ اللّه ِ ، أسألُکَ عَنِ العَمَلِ فتُخبِرُنی عَنِ العِلمِ ؟ ! فقالَ : إنَّ العِلمَ یَنفَعُکَ مَعَهُ قَلیلُ العَمَلِ، و إنَّ الجَهلَ لا یَنفَعُکَ مَعَهُ کَثیرُ العَمَلِ تنبیه الخواطر : 1/82.

تنبیه الخواطر : شخصى از پیامبر خدا صلى الله علیه و آله درباره بهترین کارها سؤال کرد. حضرت فرمود : شناخت خدا و آگاهى در دین او. حضرت این دو جمله را براى آن مرد تکرار نمود. آن مرد عرض کرد: اى رسول خدا! من از شما درباره عمل مى پرسم و شما از علم پاسخم مى دهید؟ حضرت فرمود: با وجودِ علم، عمل اندک هم سودت مى دهد، ولى با وجودِ جهل، عمل بسیار هم به حال تو سودى ندارد.

*************

عنه علیه السلام : خَیرُ العِلمِ ما قارَنَهُ العَمَلُ . غرر الحکم : 4968.

امام على علیه السلام : بهترین دانش، آن است که عمل همراهش باشد.

*************

عنه علیه السلام : أنفَعُ العِلمِ ما عُمِلَ بِهِ . غرر الحکم : 2933.

امام على علیه السلام : سودمندترین دانش، دانشى است که به کار بسته شود.

************

بحار الأنوار: أوحى اللّه ُ تبارک و تعالى إلى داوُودَ علیه السلام : إنَّ أهوَنَ ما أنا صانِعٌ بِعالِمٍ غَیرِ عامِلٍ بِعِلمِه أشَدُّ مِن سَبعینَ عُقوبَةً أن اُخرِجَ مِن قَلبهِ حَلاوَةَ ذِکری . بحار الأنوار : 2/32/25 .

بحار الأنوار: خداوند تبارک و تعالى به داوود علیه السلام وحى فرمود: کمترین کارى که با عالِم بى عمل بکنم، سخت تر از هفتاد کیفر است و آن این است که شیرینى یادم را از دل او بیرون مى برم.

****************

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : إنَّهُ یُغفَرُ لِلجاهِلِ سَبعونَ ذَنبا قَبلَ أن یُغفَرَ لِلعالِمِ ذَنبٌ واحِـدٌ . تفسیر القمّیّ : 2/146.

امام صادق علیه السلام : از نادان هفتاد گناه آمرزیده مى شود پیش از آن که یک گناه از دانا آمرزیده شود.

**************

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : أتَیتُ لَیلَةَ اُسرِیَ بی عَلى قَومٍ تُقرَضُ شِفاهُهُم بِمَقاریضَ مِن نارٍ کُلَّما قُرِضَت وَفَت . وَفَى : تمّ و کَثُر (الصحاح : 6/2526)  ، فقُلتُ : یا جِبریلُ ، مَن هؤلاءِ ؟ قالَ : خُطَباءُ اُمَّتِکَ الّذینَ یَقولونَ ما لا یَفعَلونَ ، و یَقرَؤونَ کِتابَ اللّه ِ و لا یَعمَلونَ بِهِ کنز العمّال : 31856 و 29026 نحوه.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : در شب معراج بر مردمى گذشتم که لبانشان را با قیچیهاى از آتش مى بُریدند و هر بار که لبانشان قیچى مى شد، دوباره به حال اول برمى گشت. پرسیدم: اى جبرئیل! اینها کیانند؟ گفت: آن دسته از خطیبان امّت تو هستند که مى گویند و عمل نمى کنند و کتاب خدا را مى خوانند و آن را به کار نمى بندند.

**************

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : إنَّ أشَدَّ أهلِ النّارِ نَدامَةً و حَسرَةً رَجُلٌ دَعا عَبدا إلَى اللّه ِ عَزَّ و جلَّ فَاستَجابَ لَهُ و قَبِلَ مِنهُ و أطاعَ اللّه َ عَزَّ و جلَّ فَأدخَلَهُ اللّه ُ الجَنَّةَ ، و أدخَلَ الدّاعِیَ النّارَ بِتَرکِهِ عِلمَهُ و اتِّباعِهِ الهَوى الخصال : 51/63.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : پشیمان ترین و پُر حسرت ترین دوزخیان، مردى است که بنده اى را به راه خداوند عزّ و جلّ فرا خواند و او دعوتش را بپذیرد و خداوند عزّ و جلّ را اطاعت کند و خداوند به بهشتش برد و دعوت کننده را به سبب فرو گذاشتن عمل و پیروى از هوا و هوس به دوزخ برد.

***********

عنه صلى الله علیه و آله : مَن تَعَلَّمَ العِلمَ و لَم یَعمَلْ بِما فیهِ حَشَرَهُ اللّه ُ یَومَ القِیامَةِ أعمى . مکارم الأخلاق : 2/348/2660.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس دانش بیاموزد و به آن عمل نکند، خداوند در روز قیامت او را نابینا محشور فرماید.

**************

عنه علیه السلام : أشَدُّ النّاسِ نَدَما عِندَ المَوتِ العُلَماءُ غَیرُ العامِلینَ . غرر الحکم : 3198.

امام على علیه السلام : پشیمانترین مردم در هنگام مرگ، عالمانِ بى عملند.

*************

الخضرُ علیه السلام ـ لِموسى إذ قالَ لَهُ: أوصِنی ـ : تَعَلَّمْ ما تَعَلَّمُ لِتَعمَلَ بِهِ ، و لا تَعَلَّمْهُ لِتُحَدِّثَ بِهِ ، فیَکونَ عَلَیکَ بُورُهُ ، و یَکونَ عَلى غَیرِکَ نُورُهُ . منیة المرید : 141.

خضر علیه السلام ـ در پاسخ موسى که گفت: مرا سفارشى کن ـ گفت : آنچه مى آموزى براى عمل کردن بیاموز و براى بازگو کردن نیاموز، که در این صورت هلاکتش از آنِ تو خواهد بود و روشناییش از آنِ دیگرى.

**************

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : کونوا لِلعِلمِ وُعاةً ، و لا تَکونوا لَهُ رُواةً . کنز العمّال : 29335.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : دریابنده علم باشید، نه روایت کننده آن.

**************

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : تَعَلَّموا ما شِئتُم أن تَعَلَّموا ، فلَن یَنفَعَکُمُ اللّه ُ بِالعِلمِ حَتّى تَعمَلوا بِهِ ؛ لأِنَّ العُلَماءَ هِمَّتُهُمُ الرِّعایَةُ ، وَ السُّفَهاءَ هِمَّتُهُمُ الرِّوایَةُ . بحار الأنوار : 2/37/54.

امام صادق علیه السلام : هر اندازه که دلتان مى خواهد بیاموزید، اما [بدانید که] تا به علم عمل نکنید خداوند هرگز از آن به شما سودى نمى رساند؛ زیرا که دانایان به عمل کردن [به علم] اهتمام مى ورزند و نادانان به روایت کردن [علم].