▒◄تفکر :
************آرامش کلید راه افتادن تفکر
الإمامُ الحسینُ علیه السلام : مَن أحجَمَ عن الرأیِ و عَیِیَتْ بِهِ الحِیَلُ کانَ الرِّفقُ مِفتاحَهُ .حدیث
امام حسین علیه السلام : هر که از رأى درمانَد و چاره ها به کارش نیاید، نرمى و مدارا کلید او باشد .
************عقیده ونظر واقعی انسان هنگامی از ناخودآگاه به خودآگاه آشکار می شود که عصبانی شوی
الإمامُ الحسنُ علیه السلام : لا یُعرَفُ الرأیُ إلاّ عِندَ الغَضَبِ . بحار الأنوار : 78/113/7 .
امام حسن علیه السلام : رأى [واقعى] جز به گاه خشم شناخته نشود .
***********آیا باید به همه چیز فکر کنم
عنه علیه السلام : إنّ رأیَکَ لا یَتَّسِعُ لِکُلِّ شیءٍ فَفَرِّغهُ لِلمُهِمِّ . غرر الحکم : 3638 .
امام على علیه السلام : رأى تو گنجایش همه چیز را ندارد ، پس آن را به مسائل مهم اختصاص بده .
**
عنه علیه السلام : أقصِرْ رَأیَکَ على ما یَعنِیکَ . نهج البلاغة : الکتاب 69 .
امام على علیه السلام : رأى خویش را به چیزهایى که مربوط به تو مى شود محدود کن .
*************مهم درست بودن نظر است نه شخص نظر دهنده(البته به شرطی که فرد شنونده تخصص تشخیص خوب از بد را داشته باشد)
♣عنه علیه السلام : لا تَسـتَصغِرَنَّ عِندَکَ الرأیَ الخَطیرَ إذا أتاکَ بهِ الرجُلُ الحَقیرُ . غرر الحکم : 10278
امام على علیه السلام : رأى مهم و ارزشمند را اگر انسانى حقیر هم به تو گفت، دست کم مگیر .
***********رأی - درو اندیشی
الإمامُ علیٌّ علیه السلام : الرأیُ کثیرٌ و الحَزمُ قلیلٌ . غرر الحکم : 1213 .
امام على علیه السلام : رأى بسیار است و دوراندیشى کم .
*************عزم و اراده و رابطه آن با تفکر
عنه علیه السلام : عَلى قَدْرِ الرأیِ تکونُ العَزیمَةُ . غرر الحکم : 6173 .
امام على علیه السلام : عزم و اراده به اندازه [درستىِ ]رأى است .
***************در اهمیت دین و سنت و خطر عمل به تفکر شخصی
رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : تَعمَلُ هذهِ الاُمّةُ بُرهَةً مِن کتابِ اللّه ِ ، ثُمّ تَعمَلُ بُرهةً بِسُنَّةِ رسولِ اللّه ِ ، ثُمّ تَعمَلُ بالرأیِ ، فإذا عَمِلُوا بالرأیِ فقد ضَلُّوا و أضَلُّوا . کنز العمّال : 915 .
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : این امّت مدّت زمانى به کتاب خدا عمل مى کنند و سپس مدّتى به سنّت رسول خدا صلى الله علیه و آله و آن گاه مدّتى به رأى . پس هرگاه به رأى عمل کنند ، گمراه شوند و دیگران را نیز گمراه سازند .
*************
کنز العمّال : قالَ الإمامُ علیٌّ علیه السلام : ثلاثةٌ لا یُقبَلُ مَعهُنَّ عَمَلٌ : الشِّرکُ ، و الکُفرُ ، و الرأیُ . قالوا : یا أمیرَ المؤمنینَ : ما الرَّأْیُ ؟ قالَ : تَدَعُ کتابَ اللّه ِ و سُنَّةَ رسولِهِ و تَعمَلُ بالرَّأیِ . کنز العمّال : 1640 .
کنز العمّال : امام على علیه السلام فرمود : با وجود سه چیز هیچ عملى پذیرفته نمى شود : شرک و کفر و رأى . عرض کردند : اى امیر المؤمنین! مقصود از رأى چیست؟ فرمود : این که کتاب خدا و سنّت رسول او را بگذارى و به رأى عمل کنى .
************در چه چیز فکر نکنم
عنه علیه السلام : فلا تَستَعمِلُوا الرأیَ فیما لا یُدرِکُ قَعرَهُ البَصَرُ ، و لا تَتَغَلغَلُ إلَیهِ الفِکَرُ . نهج البلاغة : الخطبة 87 .
امام على علیه السلام : در آنچه بینش به ژرفایش راه نمى برد و اندیشه به آن دسترس ندارد ، رأى خود را به کار نگیرید.
*********ارزش تفکر در طریقه ی مردم
الإمامُ علیٌّ علیه السلام : مَنِ اجتَهَدَ رَأیَهُ فی نَصیحَةِ العامَّةِ فلَهُ ما نَوى ، و قد قَضى ما علَیهِ . وقعة صفّین : 95 .
امام على علیه السلام : هر که اندیشه خود را در راه خیر خواهى و ارشاد مردم به کار گیرد ، پاداش نیّتش را بگیرد و وظیفه اش را انجام داده باشد .
*********تفکر و شانس
الإمامُ علیٌّ علیه السلام : صَوابُ الرَّأیِ بالدُّوَلِ ، یُقبِلُ بِإقبالِها و یَذهَبُ بذَهابِها . نهج البلاغة : الحکمة 339
امام على علیه السلام : درستى رأى، بسته به دولت بخت است : اگر دولت رو کند، درستى رأى نیز رو مى کند و اگر آن پشت کند، این نیز مى رود .
**
عنه علیه السلام : الدَّولةُ تَرُدُّ خَطَأَ صاحِبِها صَوابا ، و صَوابَ ضِدِّهِ خَطاءً . غرر الحکم : 1806 .
امام على علیه السلام : اگر دولتِ اقبال به کسى رو کُند، نادرست او را درست نمایاند و درستِ مخالفِ او را نادرست جلوه دهد .
*************راه درستی تفکر(آزاد شدن از نفس)
الإمامُ علیٌّ علیه السلام : أقرَبُ الآراءِ من النُّهى أبعَدُها مِن الهَوى . غرر الحکم : 3022 .
امام على علیه السلام : خردمندانه ترین رأى آن است که از هواى نفس دورتر باشد .
**
عنه علیه السلام : خیرُ الآراءِ أبعَدُها مِن الهَوى و أقرَبُها مِن السَّدادِ . غرر الحکم : 5011 .
امام على علیه السلام : بهترین رأى آن است که از هواى نفس دورتر و به صواب و استوارى نزدیکتر باشد .
********* راه درستی تفکر(آزاد شدن از دنیا و مردم)
عنه علیه السلام ـ و قد سُئلَ علیه السلام : أیُّ الناسِ أثبَتُ رأیا ؟ ـ : مَن لَم یَغُرَّهُ الناسُ مِن نَفسِهِ ، و لَم تَغُرَّهُ الدنیا بتَشَوُّفِها . الأمالی للصدوق : 479/644.
امام على علیه السلام ـ در پاسخ به این پرسش که استوار اندیش ترین مردمان کیست ـ فرمود : کسى که مردم فریبش ندهند و دنیا نیز با خود آرایى او را نفریبد .
************* راه درستی تفکر(آزاد شدن از فشارهای جسمانی)
عنه علیه السلام : لا رَأیَ لحاقِنٍ و لا حازِقٍ . بحار الأنوار : 2/60/1 .
امام على علیه السلام : کسى که در فشار بول قرار گرفته و کسى که پایش در فشار کفش است نباید رأى و حکمى بدهد .
********** راه درستی تفکر(آزاد شدن از لجاجت)
الإمامُ علیٌّ علیه السلام : اللَّجاجةُ تَسُلُّ الرأیَ . نهج البلاغة : الحکمة 179 .
امام على علیه السلام : لجاجت، رأى را از بین مى برد .
*********اهمیت استفاده از فکر دیگران(مشاوره)
عنه علیه السلام : أفضَلُ الناسِ رَأْیا مَن لا یَستَغنِی عن رَأیِ مُشِیرٍ . غرر الحکم : 3152 .
امام على علیه السلام : رأى آن کس برتر است که خود را از رأى مشاور بى نیاز نداند .
*********** راه درستی تفکر(آزاد شدن از غرور وخودرأیی)
الإمامُ علیٌّ علیه السلام : المُستَبِـدُّ مُتَـهَوِّرٌ فی الخَطإ و الغَلَطِ . غرر الحکم : 1208 .
*****
عنه علیه السلام : مَنِ استَبَدَّ برأیِهِ هَلَکَ ، و مَن شاوَرَ الرِّجالَ شارَکَها فی عُقُولِها . نهج البلاغة : الحکمة 161 .
امام على علیه السلام : هر که خودْ رأیى کند نابود شود و هر که با بزرگان مشورت کند ، در خردهایشان شریک گردد .
*******
عنه علیه السلام : قد خاطَرَ مَنِ استَغنى بِرأیِهِ . نهج البلاغة : الحکمة 211 .
امام على علیه السلام : کسى که به رأى خود اکتفا کند، خویشتن را به خطر افکند .
**************
الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : لا تُشِر عَلى مُستَبِدٍّ بِرَأیِهِ . بحار الأنوار : 75/104/37 .
امام صادق علیه السلام : با خودْ رأى ، مشورت مکن .
****************
امام على علیه السلام : خودْ رأى، در پرتگاه خطا و نادرستى فرو مى افتد .
*********رابطه تفکرمنحرف و قوی شدن دشمن(نفس و شیطان و ...)
عنه علیه السلام : مَن ضَعُفَت آراؤهُ قَوِیَت أعداؤهُ . غرر الحکم : 8048.
امام على علیه السلام : هر که رأیهایش ناتوان شود، دشمنانش نیرومند گردند .
**
عنه علیه السلام : مَن أضاعَ الرأیَ ارتَبَکَ . غرر الحکم : 7909 .
امام على علیه السلام : هر که رأى را تباه کند ، گرفتار شود .
*******ناقص بودن تفکر
عنه علیه السلام : قد یَزِلُّ الرأیُ الفَذُّ . غرر الحکم : 6646 .
امام على علیه السلام : اندیشه یگانه و بى نظیر [هم ]گاه مى لغزد .
*************رابطه تفکر با هدف
عنه علیه السلام : ضَلَّةُ الرَّأیِ تُفسِدُ المَقاصِدَ . غرر الحکم : 5902.
امام على علیه السلام : نادرستى رأى ، اهداف را تباه مى کند .
*************خطر تفکر منحرف
الإمامُ علیٌّ علیه السلام : زَلَّةُ الرَّأیِ تَأتِی على المُلکِ و تُؤْذِنُ بالهُلکِ . غرر الحکم : 5476.
امام على علیه السلام : لغزش رأى، به فرمانروایى خاتمه مى دهد و آدمى را در آستانه نابودى قرار مى دهد .
*********اهمیت شهادت و بیداری-تفکر-تعقل -راز داری
عنه علیه السلام : الظَّفَرُ بِالحَزمِ ، و الحَزمُ بِإجالَةِ الرأیِ ، و الرأیُ بتَحصِینِ الأسرارِ .
نهج البلاغة : الحکمة 48 .
امام على علیه السلام : پیروزى با دور اندیشى به دست مى آید و دوراندیشى با سنجیدن و رایزنى و رایزنى با راز دارى .
*********************
♣عنه علیه السلام : إمخَضوا الرأیَ مَخضَ السِّقاءِ یُنتِجْ سَدیدَ الآراءِ . غرر الحکم : 2569 .
امام على علیه السلام : اندیشه را چون مَشک برهم زنید، تا رأى درست حاصل آید .
******************
♣عنه علیه السلام : اِضرِبُوا بعضَ الرأیِ ببعضٍ یَتَوَلَّدْ مِنهُ الصَّوابُ . غرر الحکم : 2567 .
امام على علیه السلام : رایزنى کنید تا اندیشه درست متولّد شود .
****************
لإمامُ علیٌّ علیه السلام : الرَّأیُ مع الأناةِ◘ ، و بِئسَ الظَّهیرُ الرأیُ الفَطیرُ◘ . بحار الأنوار: 78/81/76.
◘ الفطیر : کلّ شیء أعجلته عن إدراکه ، یقال: إیّاک و الرأی الفطیر (الصحاح : 2/782) )
◘ أَنَاة : وقار و خویشتن دارى ، انتظار و تأمّل ،صبر ، شکیبایی ، با حوصلگی ، اسودگی خاطر ، خونسردی
،آسوده خاطر ، فارغ البال ، بی خیال
امام على علیه السلام : اندیشه[ى درست] با تأنّى به دست مى آید . و چه بد پشتیبانى است اندیشه خام و نسنجیده .
************ عبادت به زیادی نماز و روزه نیست بلکه به تفکر در کار خداست
امام رضا (ع) فرمودند:
لَیسَ العِبادَةُ کَثرَةَ الصَّلاةِ وَ الصَّوم إنَّما العِبادَةُ التَّفَکُرُ فِی أمر اللهِ عَزَّوَجَلَّ
-(جهاد با نفس، ح 54 ) (ابن شعبه حرانی، تحف العقول، احمد جنّتی، ص972)
عبادت به زیاد بودن نماز و روزه نیست، بلکه تفکر نمودن در کار خدای عزوجل است
*************
امام علی (ع):لا بَصیرَهَ لِمَن لا فِکَر لَهُ؛
آن که اندیشه ای ندارد، بی بصیرت است.
غررالحکم ترجمه محلاتی حدیث 10774
********************
امام علی (ع):مَن تَفَکَّرَ أبصَرَ . نهج البلاغة : الکتاب 31 منتخب میزان الحکمة : 454♣
هر که بیندیشد ، بینا شود .
………………………
امام حسن (ع):التفکُّرُ حَیاةُ قَلبِ البَصیرِ . بحار الأنوار : 78 / 115 / 11 منتخب میزان الحکمة : 454♣
اندیشیدن، مایه زنده دلیِ صاحب بصیرت است
******************
ان التفکّر یدعو الی البر و العمل به. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دار الکتب الإسلامیة، تهران ج : 2 ص: 55.
همانا تفکر به نیکی و عمل به آن دعوت می نماید.
« پرهیز از نگاه بد »
عیسى بن مریم علیه السلام:
إِیّاکُم والنَّظَرَ إِلَى المَحذُوراتِ؛ فَإِنَّها بَذرُ الشَّهوَةِ، ونَباتُ القَسوَةِ؛
از نگاه کردن به چیزهاى ناروا بپرهیزید؛ زیرا آن-ها تخم شهوتاند و رویِشگاه سنگدلى.
مصباح الشریعة: ص ۲۴۴ / حکمتنامه عیسی بن مریم علیهما السلام: ج1 ص216.
********* رابطه تفکر و تعیین هدف
عنه علیه السلام : ضَلَّةُ الرَّأیِ تُفسِدُ المَقاصِدَ . غرر الحکم : 5902.
امام على علیه السلام : نادرستى رأى ، اهداف را تباه مى کند .
************ منحرف کننده تفکرïهوی نفس-دنیا -مردم- لجاجت
الإمامُ علیٌّ علیه السلام : أقرَبُ الآراءِ من النُّهى أبعَدُها مِن الهَوى . غرر الحکم : 3022 .
امام على علیه السلام : خردمندانه ترین رأى آن است که از هواى نفس دورتر باشد .
---------
عنه علیه السلام ـ و قد سُئلَ علیه السلام : أیُّ الناسِ أثبَتُ رأیا ؟ ـ : مَن لَم یَغُرَّهُ الناسُ مِن نَفسِهِ ، و لَم تَغُرَّهُ الدنیا بتَشَوُّفِها . الأمالی للصدوق : 479/644.
امام على علیه السلام ـ در پاسخ به این پرسش که استوار اندیش ترین مردمان کیست ـ فرمود : کسى که مردم فریبش ندهند و دنیا نیز با خود آرایى او را نفریبد .
---------
الإمامُ علیٌّ علیه السلام : اللَّجاجةُ تَسُلُّ الرأیَ . نهج البلاغة : الحکمة 179 .
امام على علیه السلام : لجاجت، رأى را از بین مى برد .
----------
لا رَأیَ لحاقِنٍ و لا حازِقٍ . بحار الأنوار : 2/60/1 .
امام على علیه السلام : کسى که در فشار بول قرار گرفته و کسى که پایش در فشار کفش است نباید رأى و حکمى بدهد .
***************** اهمیت مشورت در تنظیم انحرافات تفکر
عنه علیه السلام : أفضَلُ الناسِ رَأْیا مَن لا یَستَغنِی عن رَأیِ مُشِیرٍ . غرر الحکم : 3152 .
امام على علیه السلام : رأى آن کس برتر است که خود را از رأى مشاور بى نیاز نداند .
************* زمان تعطیلی تفکر (چه زمانی تفکر خطرناک است)
عنه علیه السلام : فلا تَستَعمِلُوا الرأیَ فیما لا یُدرِکُ قَعرَهُ البَصَرُ ، و لا تَتَغَلغَلُ إلَیهِ الفِکَرُ . نهج البلاغة : الخطبة 87 .
امام على علیه السلام : در آنچه بینش به ژرفایش راه نمى برد و اندیشه به آن دسترس ندارد ، رأى خود را به کار نگیرید.
----------
کنز العمّال : قالَ الإمامُ علیٌّ علیه السلام : ثلاثةٌ لا یُقبَلُ مَعهُنَّ عَمَلٌ : الشِّرکُ ، و الکُفرُ ، و الرأیُ . قالوا : یا أمیرَ المؤمنینَ : ما الرَّأْیُ ؟ قالَ : تَدَعُ کتابَ اللّه ِ و سُنَّةَ رسولِهِ و تَعمَلُ بالرَّأیِ . کنز العمّال : 1640 .
کنز العمّال : امام على علیه السلام فرمود : با وجود سه چیز هیچ عملى پذیرفته نمى شود : شرک و کفر و رأى . عرض کردند : اى امیر المؤمنین! مقصود از رأى چیست؟ فرمود : این که کتاب خدا و سنّت رسول او را بگذارى و به رأى عمل کنى .
***************اهمیت دور اندیشی بعد از تفکر(شهادت بیداری)
الإمامُ علیٌّ علیه السلام : الرأیُ کثیرٌ و الحَزمُ قلیلٌ . غرر الحکم : 1213 .
امام على علیه السلام : رأى بسیار است و دوراندیشى کم .
************ رابطه اراده با تفکر
عنه علیه السلام : عَلى قَدْرِ الرأیِ تکونُ العَزیمَةُ . غرر الحکم : 6173 .
امام على علیه السلام : عزم و اراده به اندازه [درستىِ ]رأى است .
*********** اهم و مهم کردن در تفکر(اولویت بندی برای زمان تفکر)
عنه علیه السلام : إنّ رأیَکَ لا یَتَّسِعُ لِکُلِّ شیءٍ فَفَرِّغهُ لِلمُهِمِّ . غرر الحکم : 3638 .
امام على علیه السلام : رأى تو گنجایش همه چیز را ندارد ، پس آن را به مسائل مهم اختصاص بده .
********* زمان شناخت تکفروعقیده اصلی انسانها که در ناخودآگاه آنها پنهان است
الإمامُ الحسنُ علیه السلام : لا یُعرَفُ الرأیُ إلاّ عِندَ الغَضَبِ . بحار الأنوار : 78/113/7 .
امام حسن علیه السلام : رأى [واقعى] جز به گاه خشم شناخته نشود .
********* زمانی که فکر کار نمی کند
الإمامُ الحسینُ علیه السلام : مَن أحجَمَ عن الرأیِ و عَیِیَتْ بِهِ الحِیَلُ کانَ الرِّفقُ مِفتاحَهُ . أعلام الدین : 298 .
امام حسین علیه السلام : هر که از رأى درمانَد و چاره ها به کارش نیاید، نرمى و مدارا کلید او باشد .
- ۹۳/۱۲/۲۰